Proofreading Nedir?

Proofreading nedir sorusu, genellikle Türkçe dışındaki metinler için gündeme gelmektedir. Yazılmış ya da çevirisi bitmiş bir metnin gözden geçirilerek son okuma provasını yapma işlemine proofreading denmektedir. Metnin son incelemesinde yazım kuralları, anlatım bozuklukları ve yanlış kullanılan kelimeler belirlenerek düzeltilir. Süreç tamamlanmadan evvel yazı baştan sona kadar gerekirse 3-4 kez okunmalı ve hatalar birer birer tespit edilmelidir. Başta akademik çeviri olmak üzere birçok alanda oldukça önemli bir aşama olan proofreading, ödev ve tez yazılarında da öğrencilerin uygulaması gereken işlemler arasındadır.

Proofreading Nasıl Yapılır?

Son okuma provasını yaparken öncesi ve sonrası olmak üzere iki farklı aşamada dikkat etmeniz gereken bazı noktalar vardır.

Proofreading öncesi yapılması gerekenler şunlardır:

• Yapılması gereken ilk şey yazıyı baştan aşağı okumaktır. Bu okuma sırasında metin genel hatları ile gözden geçirilmiş olur.
• İlk okumadan sonra minimum 15 dakika olmak üzere ara verilmelidir. Metnin başından bir süre kalkmak, sonraki incelemede hatalarınızı daha iyi bir şekilde ayıklamanıza yardımcı olur.
• Hata ayıklama işlemine geçmeden evvel gereksiz gördüğünüz tüm kelimeleri çıkarmanız gerekmektedir. Bunu yaparak hata ayıklama işleminde zamandan ve enerjinizden tasarruf etmiş olursunuz.

Proofreading sırasında yapılması gerekenler şunlardır:

• Metni, bilgisayar ekranı yerine çıktısını aldığınız dosya üzerinden kontrol edebilirsiniz.
• Okuma işlemini sesli bir şekilde yapın; böylece metni sessiz bir şekilde okurken gözden kaçırdığınız hataları ayıklama imkânınız olur.
• Okuduğunuz satırın altını boş bir sayfa ile kapatarak metnin kalanının dikkatinizi dağıtmasını engelleyebilirsiniz.
• Yaptığınız hataları düzeltmek konusunda kesin yöntemler kullanmak istiyorsanız aldığınız çıktı üzerinde not alarak daha sonra bu hataları bilgisayarda aratabilir ve doğrusunun ne olduğundan emin olabilirsiniz.
• Çok fazla hata yaptığınızı düşünüyorsanız her alandaki kontrol için ayrı ayrı inceleme yapın. Örneğin ilk okumanızda yazım kurallarını kontrol ederken ikinci okumanızda noktalama işaretlerini kontrol edin. Böylece kafanız karışmamış olur.
• Son aşamada ise bilgisayar programlarının yardımı ile yazım denetimi yapabilir ve işlemi sonlandırabilirsiniz.

Bir Uzmanlık Alanı Olarak Proofreader

Türkçeye “düzeltmen” olarak geçen proofreader, profesyonel olarak proofreading işlemi yapan kişiye verilmiş bir meslek unvanıdır. Sabırlı, uzun süreli çalışma disiplinine uygun ve dikkat sahibi olması gereken bu uzmanlar, birçok noktada yazarların imdadına yetişmektedirler.

Her uzmanlık alanında olduğu gibi proofreader’ların da kendilerine has bazı görevleri bulunmaktadır. Bu görevler şunlardır:

• Metnin tutarlı ve akıcı olacak şekilde okuyucuya aktarılmasını sağlamak.
• Referans kullanımının doğru yapıldığından emin olmak.
• İçeriği görünüm olarak düzgün bir yapıya dönüştürmek.
• Sayfa numarası, sayfa başlıkları ve alt başlıkları düzenlemek.
• Dil bilgisi ve imla kurallarına uygun olacak şekilde yeniden düzeltmek.
• Yanlış ve fazla kelimeleri çıkarmak ve anlatım bozukluklarını düzelterek kolay anlaşılabilir bir içerik sunmak.
• Düzenleme işlemi bittikten sonra yazarla paylaşıp onayını almak.

Proofreader Neleri Yapmaz?

Proofreader uzmanları, birçok alanda hizmet verdikleri için farklı görev tanımlamaları ile karşı karşıya kalmaktadırlar. Özellikle editörlük ve ‘proof-editing’le sıklıkla karıştırılan bir alandır. Süreci daha iyi anlamak için proofreader görev alanı dışında kalan noktalara dikkat etmek gerekmektedir.

• Proofreader intihal kontrolü yapmaz.
• Yazıda kullanılan görsel ve alıntıların izin ve telif haklarından sorumlu değildir.
• Sayfa dizaynını düzenlemez. Bu konuda isteğe göre metin sahibini uyarabilir.
• İçeriği yeniden düzenlemez. Bulduğu yanlışları not ederek yazara iletir.
• İndeksleme yapmaz.

Proofreading Neden Önemlidir?

Proofreading nedir sorusunu yanıtladığımız bu yazımızdan, hatasız bir metin elde etmek isteyen herkes için oldukça önemli bir aşama olduğu anlaşılmaktadır. Bir metnin proofreading işleminden geçmeden sunulması istenilen sonucun elde edilmesinin önüne geçecektir. Genel bilgi ve birikime sahip olmayan, kelime kullanımı ve yazım konusunda üst yeterliğe sahip olmayan her birey, profesyonel bir proofreader yardımı ile proofreading işlemini uygulamalıdır.